Вера Бурлак

Я зусім яшчэ маладая,
Але ўпала на галаву
І нікога больш не кахаю
І наогул больш не жыву

Я магу нарабіць страху:
Размыць дарогу,
Узяць у аблогу,
Прабіць страху,
Увагнаць у скруху.

Але я магу
Спаталяць смагу.
І турбіны круціць магу,
Калі яны раптам
Там, дзе я бягу.

Як добра, што сынок пайшоў у геніі!
Цяпер ён будзе атрымліваць прэміі,
цяпер ён ня будзе піць, ён будзе жыць,
цяпер ён у акадэміі
і ў тэлевізіі штовечара
пра разумнае, вечнае,
пра хдаровае, смачнае.
Як добра, што ён выбіўся ў людзі!
Ён быў нічым, а цяпер ён будзе!
Ня спаў, ня сьнедаў, не вячэраў і не абедаў –
усё дзеля ведаў!
А вы, малыя, усё сьпіце, п’яце ды ясьцё...
А веды ж даражэй за жыцьцё!

І дзякуй, сынку, табе, што ты нас не забыў,
Даслаў нам паштоўку, няхай не на тую скрынку,
Ажно дайшла!
І пра палёты на часьцінках сьвятла
тваё прачыталі, знайшлі мы тую газэту.
Мы верым, ты шчасьце падорыш сьвету!
Ды памятай сам і ўсім сваім раскажы,
што маці твая – даярка, а бацька – рознарабочы.
І восб яшчэ: вочы свае беражы.
Толькі беражы вочы!

Зь лісьцяў, травы, трысьця,
Зь люстраў, з карцін на сьцяне
Страшныя вочы жыцьця
Ўпарта глядзяць на мяне.

Я ім сказала: не!
Я іх паслала на…
Страшна глядзяць на мяне,
Цьвёрдыя, быццам сьцяна.

Я чакаю крыху
Дый цалую іх у…
Гэта быў добры ўрок.
Так я спазнала Зрок.

Ад зроку да змроку
Адзін крок.

Ай вы трусікі-трусёнкі,
Ай вы новыя мае,
Ай ядвабны выраб тонкі
Ай найлепшых куцюр’е!

Не з чырвонымі вачыма,
З вушкамі, як ветракі,—
Вы дзівоснае начыньне
Пад маднюшчанскі прыкід.

Танчу з вамі па пакоі,
Шчасьце зорамі іскрыць.
Што б мне вырабіць такое
Ад няма чаго рабіць?

Вось на злосьць ільду і сьнегу
Па сьцяжынках ільдзяных
Я ўсю зімку буду бегаць
У тых трусіках адных.

Праз віхуру і завею,
Праз паўночны зорапад,
І зусім не захварэю,
І зусім ня зьмерзну на’т!

А калі зазьзяе сонка,
Скінуць футры ўсе ў пару,
Я чароўныя трусёнкі
Фэтышыстам падару.

Сьцеражыся крануць мінака:
У яго цяжкая рука,
У яго вока ведзьмака,
У цябе карма – у яго ка.

Але вы – кроплі аднае плыні,
І пад вамі адно дно.
І вы несяцеся паўзьверх яго,
Падштурхваючы адно аднаго.

Ты хваліўся, быццам бы ты ледзь не з цароў
Ці, горш таго,
з фараонаў. Я
Набіла табе морду, каб праверыць,
ці блакітная ў цябе кроў –
Не, чырвоная.

І яшчэ ты казаў, што ў тваёй галаве
Жыве незвычайны эльф,
які ведае ўсе тайны.
Я разрэзала твой чэрап, каб праверыць,
ці незвычайны эльф там жыве –
Не, звычайны.

А гэта, знаёмцеся, мой герой –
Пэдра Пабітая Пыса,
сын гішпанкі Канкісты і індзейскага правадыра.
Ён скокнуў у мора ля невядомага мыса,
Ратуючыся ад прыхільнікаў Ра.

Яго непрытомнага вылавілі ў халоднай вадзе пінгвіны,
адагрэлі, аблашчылі, але ён і ад іх зьбег,
бо прагнуў свабоды. Я праверыла, ці ня вата
прычапілася да ягонае сьпіны –
Не, сьнег…

Я разумею вершы пра вайну,
Пра земляробства і пра паляваньне,
Пра лета-восень, пра зіму-вясну,
Пра ноч і дзень, пра ранак і зьмярканьне,

Пра родны кут, пра новы курс рубля,
Пра вынікі сялянскага паўстаньня,
Пра сьмех і сьлёзы, пра палёт чмяля
Альбо пра ўзьнёсласьць п’янага хістаньня,

Пра будаўніцтва і пра руйнаваньне,
Пра гатаваньне страў, тручэньне стравамі,
І нават вершы пра вершаскладаньне
Я разумею і лічу цікавымі.

Пра захапленьне і пра баляваньне,
Пра пагадненьне і пра гадаваньне,
Пра гвалтаваньне і пра катаваньне,
Пра спаражненьне і ванітаваньне...

Не разумею толькі пра каханьне.
Аб ім чытаю я апавяданьні.

– Кім ты хочаш быць, калі вырасьцеш? –
Спыталі ў маленькага Толі.
– Я ніколі ня вырасту.
У нас занізкія столі.

Калі б ты быў далёкі,
Мой сьпеў рыдаў бы нема,
Твае б я чула крокі
Паўсюдна, неадменна.

Твае б я чула словы
І плакала б натхнёна
І я была б шчасьлівай
У горычы штодзённай.

Калі б ты быў далёкі,
Я цалавала б кветкі,
Твае б лавіла згукі
У маркатаньні ветру,

Заломваліся б рукі
У роспачы маўклівай.
Калі б ты быў далёкі –
О, я была б шчасьлівай!

Калі б ты быў далёкі…
А ты жахліва блізкі,
Бы зьвер мільёнавокі
Ля бэзавай калыскі,

Як сонца не за хмуркай,
А побач і навокал,
Як вока для кузуркі,
Што заляцела ў вока…

Калі б ты быў далёкі,
Бы ў небе касманаўты,
Ня пекліся б апёкі
Там, дзе мяне кранаў ты.

І ты б ня біўся токам,
Такі жахліва блізкі,
І я б раўла аблокам,
Яктала да вятрыскі,

Качала б голай лыткай
У жалю і ў журбе
І неймаверна брыдкай
Была б сама сабе.

Мы кахаліся,
а ў небе счарнелым
пруцянелі хмары,
і птушкі здраньцьвелыя
абсыпаліся на зямлю
зь сінімі вуснамі;
мы ня біліся,
мы абдымаліся,
а навокал усё распадалася
на зыходныя складнікі,
і ўсе пацыфісты навокал
раўлі і злаваліся;
мы не змагаліся –
мы цалаваліся,
а суседзі грукалі ў сьцены
шарамі чыгуннымі чорнымі
і крышылі на нас
збудаваньні Хрушчова і Брэжнева.
МЫ АДНО ЦАЛАВАЛІСЯ,
але ўсім здавалася,
што мы робім нешта горшае –
недазволенае і грэшнае;
МЫ АДНО АБДЫМАЛІСЯ,
але ўсе так абураліся,
быццам мы плявалі
на мілыя ім магілы;
МЫ АДНО КАХАЛІСЯ,
але нас прысудзілі да расстрэлу.
Напэўна, за тое,
што нас было трое.

Аднойчы ўлетку нехта ржаваю пілой
На дубе выразаў: “Ён мой”.
Цяпер, у выніку дзівоснага здарэньня,
Пад гэтым дубам ён ляжыць,
Яго аплецены карэньнем.
Вось так, амаль што выпадкова,
Да дрэў прыходзіць наша мова,
Каб недзе год праз тысяч пяць
Нам моўчкі сьвечкамі стаяць,
А ім хадзіць і размаўляць.

Я мыкала ў трубку старанна
З усьмешкаю скрыўленых губ,
І ты зразумеў, мой каханы,
Што сёньня мне вырвалі зуб.

І я засталася бяз зуба.
Цяпер ён чакае мяне
Ў тым месцы, дзе мы з табой, любы,
Бываем пакуль толькі ў сьне.

А сьніцца нам змрочная сьцежка,
І зорачкай зьзяе над ёй
Дзявоча-бяззубая ўсьмешка
З прыгожай і чыстай душой.

Чый позірк бегае хутчэй за ўсіх?
Чый алімпійскі слых
Пачуе тонкі
Намёк на ледзьве не нішто?
Магчыма,
Той мужчына ў паліто,
Што йдзе і раптам адчувае
Ў сабе сапрана і спявае
На ўсю іванаўскую ноч.
Ці бабця, што ў канцы жыцця
Ў сабе адчула футбаліста,
Падкінуўшы дзіцячы мячык.
Ці чорны глухаваты пеўнік,
Што ўсё маўчыць, ды неяк раптам
Пабачыць іх і скажа: ці
Ня ў кожным з нас схавана зерне,
Якое марыць прарасці?